Kalay
Daha çok mutfak eşyalarında kullanılan kalay, günümüzde en çok tercih edilen madeni elementler arasındadır. Bakırın parlatılmamasında da kullanılan maden, doğada saf halde bulunur ve birbirinden farklı sektörlerde değerlendirilebilir. Kalay, kolay şekil alabilen, esnek ve hafif bir element olduğu için kullanım alanları hızlı bir şekilde artar. Uzun yıllar öncesinde farklı devletler ve kültürler tarafından kullanılmaya başlayan kalay, 13 santigrat derecenin üzerinde ısıtıldığında beyaz bir renge dönüşür ve yumuşar. Yapısı kolaylıkla değişebildiği için farklı elementler ile birlikte de kullanılır.
Kalay Oluşum Süreçleri
Kalayın atom numarası 50’dir. Erime noktası ise yaklaşık olarak 230 derece şeklinde belirlenmiştir. Gümüş ve paslı bir renge sahip olan kalay, kristal yapıdaki allotrop parçalarının bir araya gelmesi ile oluşmuştur. Tel ve levha haline hızlı bir şekilde dönüştürülebilen element, kolay şekil alabildiği için işlenmesi sırasında herhangi bir problem yaşanmaz. Bu nedenle mutfak eşyaları başta olmak üzere birbirinden farklı eşyaların üretiminde kullanılabilir.
Oksijen ile etkileşime girdiğinde tepki göstermeyen kalayın rengi ve dokusu değişmez. Oksitlenmeyen bir yapıya sahip olması nedeniyle belirtilen element, yalnızca yüksek sıcaklık altında erir. Yer kabuğunun %0.001’lik bir kesiminde kalay madeni bulunur. Gri rengi dışında kahverengi ve koyu tonları da vardır. Kalayın içerisinde kükürt, demir, gümüş ve bakır gibi elementlerde bulunabilir.
Kalay Nasıl Çıkarılır?
Türkiye’de Niğde ve Bursa çevrelerinde kalay rezervleri oldukça fazladır. Ancak hem ekonomik nedenlerden hem de iş gücü ve sermaye yetersizliği yüzünden kalay madenciliği sınırlı bir şekilde yapılır. Madenin zarar görmemesi adına mühendisler büyük bir titizlik ile çalışır. Hava ile temas ettiğinde oksitlenmediği için kalayın dokusu ve rengi aynı kalır.
Nijerja, Çin ve Kongo gibi ülkelerde de kalay rezervlerinin sayısı oldukça fazladır. Kullanım alanları arttığı için kalay madenciliği de zaman içerisinde talep görmeye başlamıştır. Dünyadaki toplam kalay rezervlerinin ise ortalama 5 milyon ton olduğu belirlenmiştir. Ancak ülkemizdeki rezervleri ile ilgili net bir bilgi henüz söz konusu değildir.
Kalayın Kullanım Alanları
mutfak gereçlerinin daha sağlam ve dayanıklı bir hale getirilmesi için kullanılan kalay, teneke kutu yapımında ya da kimyasal ürünler hazırlanırken de çok fazla tercih edilir. Boya, sabun, parfüm, çaydanlık, şamdan gibi parçaların yapımında da kullanılan element kolayca şekil alabilir. Parçalanabilmesi ve ince teller halinde oluşturulabilmesi nedeniyle değerlendirildiği sektörlerin sayısı artmaktadır.
Ayna, cam ve seramik parçaların yapımında da kullanılan kalay, özellikle diş macununda tercih edilen aktif bileşenlerden bir tanesidir. Parçalar halinde de alınabilen element, bakırın parlatılması ve kaplanmasında da kullanılır. Diğer madenlere göre hafif, ince ve kolay şekil alabilmesi nedeniyle kalay, hediye edilebilecek süs eşyaların yapımında da tercih edilmeye başlamıştır. Kaporta ve motor yataklarında da kalay, tercih edilen bileşenler arasındadır.
Kalay Resimleri
